Ingenieurs vs. artificial intelligence : de grote vervanging?

Hoe zullen de ingenieurs van morgen zich positioneren ten opzichte van de razendsnelle vooruitgang van data-analyse met behulp van steeds krachtigere algoritmes, en hoe zullen ze omgaan met ‘de machine’?

Digitale technologie is alomtegenwoordig

De ‘digitalisering’ die ons leven doormaakt, is ook tot in de bedrijfswereld doorgedrongen – zeker in bedrijven die fysieke of digitale voorwerpen bedenken en produceren.

Artsen, burgerlijk ingenieurs en netwerkarchitecten doen allemaal intensief en dagelijks een beroep op technologie om hun diagnoses te verbeteren, een bouwwerk sneller en foutloos op te leveren of de omvang van netwerkinfrastructuur op een correcte manier te herschalen. Technologie is dus overal: AI, robotica en digitale technologie in brede zin maken al deel uit van de wetenschappelijke wereld.

Soms dragen ingenieurs in hun bedrijf zelfs bij aan de ontwikkeling en fijnsturing van die algoritmes en van andere tools voor machine learning. De digitalisering is een van de grote pijlers waarop innovatie en concurrentievermogen rusten.

Het is overigens opvallend dat, zelfs op nationaal niveau, de meeste westerse landen massaal investeren in technologie die verband houdt met artificial intelligence. Ze worden aangetrokken door alle beloften en groeimogelijkheden die deze technologie in de toekomst zou moeten bieden, en laten zich ook leiden door de populariteit van het fenomeen.

Aangekondigde verdwijningen

Het staat vast dat in sommige sectoren heel wat repetitieve taken of zelfs volledige beroepen gewoonweg zullen verdwijnen. Zo zullen bepaalde klantendiensten worden overgenomen door bekwame chatbots, en in de banksector komen er steeds minder vaak mensen aan te pas voor routinehandelingen die particulieren uitvoeren.

De cijfers van de OESO zijn minder alarmerend dan die van Oxford: 9 tot 12% van de beroepen zou kunnen verdwijnen als gevolg van (of ‘dankzij’, zullen sommigen zeggen) robotisering. Het gaat dan hoofdzakelijk om beroepen waarvoor geen of weinig kwalificaties nodig zijn, maar de ongerustheid bereikte onlangs ook de wetenschappelijke beroepen: wat als AI zo krachtig wordt dat zelfs functies die de meeste ‘hersencellen’ vereisen, onder druk zouden komen te staan?

De grenzen van artificial intelligence

Ook al beheren machines veel aspecten van ons leven, ze kunnen de mens niet structureel ‘vervangen’. Om een computer een speciale taak te laten uitvoeren, kunnen IT-ingenieurs een soort ‘neuraal netwerk’ ontwikkelen. Toch heeft dat netwerk geen enkele overeenkomst met het menselijke neurale netwerk in onze hersenen. Bij de neurale netwerken van artificial intelligence wordt altijd vooraf een computerprogramma (een algoritme) ontworpen dat allerlei stukjes informatie aan elkaar koppelt.

Zorgen voor morgen

De hersenen zijn uniek: ze bevatten meer dan 100 triljoen neuronen of zenuwcellen die ons de ongelofelijke rekenkracht geven waar alleen het menselijk brein toe in staat is. Het is belangrijk om te beseffen dat we zelfs niet weten hoe onze hersenen precies werken!

Om ze te kunnen imiteren, zijn nog tientallen jaren neurowetenschappelijk onderzoek nodig om alleen al tot een vaag idee te komen van hoe ze werken. In die zin mogen we gerust zijn: artificial intelligence zal de menselijke intelligentie in de nabije toekomst nog niet meteen overtreffen.

Het rampscenario van de geleerde die de controle verliest over zijn ‘schepsel’, zoals in de roman Frankenstein van Mary Shelley, zal dus nog niet voor morgen zijn.

Opportuniteiten

Voor het merendeel van de ingenieurs is artificial intelligence meer een hulpmiddel en een opportuniteit: eentje om het aanzien van het ingenieursberoep te herstellen. Met de globalisering heeft het zakelijke voorrang gekregen op het wetenschappelijke, dat vaak wordt beschouwd als iets voor ‘nerds’. Maar als AI het goed doet, dan is dat net omdat die knappe koppen vol goede bedoelingen aan de knoppen zitten!

“Digitale tools en artificial intelligence kunnen ons helpen, bijvoorbeeld om enorme hoeveelheden gegevens sneller te analyseren. Dat is een echte meerwaarde om op een snellere en beter onderbouwde manier beslissingen te nemen. Maar uiteindelijk zal het nog steeds de menselijke ingenieur zijn die beslist. AI, robots en andere software – het zijn allemaal tools die zijn gecreëerd door ingenieurs om hoofdzakelijk ook door ingenieurs te worden gebruikt”, aldus Claire Deligant, ingenieur in de biowetenschappen.

De impact van AI op ingenieursberoepen kan worden samengevat door deze verklaring van Robert Plana, Chief Technology Officer bij Assystem: “De nieuwe tools die we ter beschikking hebben of die in ontwikkeling zijn, plaatsen ingenieurs opnieuw in een rol waarin ze ontwerpen, modellen uitwerken en resultaten analyseren. En het vergroot hun vermogen om onderbouwde beslissingen te nemen.”

De echte uitdagingen van artificial intelligence voor ingenieurs

Innovaties in technologie, digitalisering en robotica kunnen de kwaliteiten van de beste en slimste ingenieurs naar boven halen en hen laten opvallen in bedrijven, maar ze leggen een grote verantwoordelijkheid op hun schouders: ze moeten zin geven aan wat ze doen. Beter en sneller digitaliseren, automatiseren en ontwerpen … Allemaal goed en wel, maar waarom? Moderne tools kunnen gebruiken is een noodzakelijke stap, maar die stap alleen volstaat niet.

De economische, sociale en ecologische uitdagingen leggen alle ingenieurs de vraag op naar de zin van dat alles. Voor ingenieurs bestaat de uitdaging er dus in om de complexiteit van projecten beter te beschrijven, meer inzicht te krijgen in de risico’s en beter te anticiperen op fouten, om zo een wereld te bouwen die weerbaarder en preciezer is. Onlangs werd oliereus Shell door een Nederlandse rechtbank veroordeeld tot het verhogen van zijn klimaatdoelstellingen. Een mooi voorbeeld van een gewetenskwestie voor ingenieurs: hoe kan technologie worden ingezet om een betere wereld te bouwen?

Bij het begin van deze eeuw hebben ingenieurs dankzij de beheersing van AI de unieke mogelijkheid om de fundamenten te leggen van een positievere industrie, die zo veel mogelijk mensen ten goede zou komen. Veel succes!